Đà Nẵng – thành phố biển xinh đẹp miền Trung không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn sở hữu nhiều di tích lịch sử văn hóa có giá trị. Những di tích này không chỉ ghi dấu quá trình hình thành và phát triển của vùng đất này mà còn là minh chứng cho tinh thần yêu nước, đấu tranh kiên cường của người dân Đà Nẵng qua các thời kỳ lịch sử. Từ các thành lũy kiên cố như Thành Điện Hải đến những ngôi đình làng cổ kính mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, di tích lịch sử Đà Nẵng đa dạng và phong phú, hứa hẹn mang đến cho du khách những trải nghiệm thú vị khi tham quan di tích lịch sử tại Đà Nẵng. Hãy cùng khám phá những di tích tiêu biểu nhất, để hiểu hơn về lịch sử và văn hóa đặc sắc của thành phố đáng sống này.
Di tích lịch sử tiêu biểu tại Đà Nẵng
1. Thành Điện Hải
Thành Điện Hải là một trong những di tích lịch sử nổi tiếng nhất tại Đà Nẵng. Nằm tại phường Thạch Thang, quận Hải Châu, di tích này được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt vào năm 2017.
Thành Điện Hải được xây dựng vào năm 1813 dưới thời vua Gia Long, ban đầu có tên gọi là Điện Hải Thành. Đây là một công trình quân sự quan trọng, có vị trí chiến lược trong việc bảo vệ cửa biển Đà Nẵng. Thành có hình vuông, mỗi cạnh dài khoảng 56m, được xây bằng đá ong và gạch nung rất kiên cố.

Trải qua nhiều biến cố lịch sử, đặc biệt là trong cuộc kháng chiến chống Pháp năm 1858-1860, Thành Điện Hải đã trở thành biểu tượng cho tinh thần đấu tranh anh dũng của nhân dân Đà Nẵng. Tại đây, nghĩa quân do Nguyễn Tri Phương chỉ huy đã chiến đấu ngoan cường chống lại quân xâm lược Pháp.
Ngày nay, Thành Điện Hải không chỉ là một di tích lịch sử quan trọng mà còn là điểm tham quan hấp dẫn thu hút đông đảo du khách. Khi đến đây, bạn có thể chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo của thành cổ, tham quan bảo tàng trưng bày các hiện vật lịch sử và tìm hiểu về những trận đánh oanh liệt đã diễn ra tại đây.
2. Bảo tàng Điêu khắc Chăm
Bảo tàng Điêu khắc Chăm là một điểm đến không thể bỏ qua khi tham quan di tích lịch sử tại Đà Nẵng. Tọa lạc tại số 2 đường 2 Tháng 9, quận Hải Châu, bảo tàng này là nơi lưu giữ và trưng bày bộ sưu tập điêu khắc Chăm pa lớn nhất thế giới.
Được thành lập vào năm 1915 bởi École Française d’Extrême-Orient, Bảo tàng Điêu khắc Chăm hiện đang lưu giữ hơn 2000 hiện vật, trong đó có khoảng 500 tác phẩm điêu khắc bằng đá và đất nung. Những hiện vật này có niên đại từ thế kỷ VII đến thế kỷ XV, phản ánh sự phát triển rực rỡ của nghệ thuật điêu khắc Chăm pa.
Bảo tàng được chia thành 10 phòng trưng bày, mỗi phòng đại diện cho một giai đoạn phát triển hoặc một trung tâm văn hóa Chăm pa quan trọng như Mỹ Sơn, Đồng Dương, Trà Kiệu… Các tác phẩm điêu khắc tại đây đa dạng về chủ đề, từ các vị thần trong Hindu giáo và Phật giáo đến các hình tượng động vật, thực vật và con người.
Một số tác phẩm tiêu biểu tại bảo tàng bao gồm:
- Tượng nữ thần Tara (thế kỷ IX)
- Tượng thần Ganesh (thế kỷ X)
- Tượng thần Shiva nhảy múa (thế kỷ X)
- Bệ thờ Trà Kiệu (thế kỷ X)
Kiến trúc của bảo tàng cũng rất đặc biệt, kết hợp hài hòa giữa phong cách Pháp và những yếu tố kiến trúc Chăm truyền thống. Điều này tạo nên một không gian trưng bày độc đáo, giúp du khách có cảm giác như đang lạc vào một đền tháp Chăm cổ.
Bảo tàng Điêu khắc Chăm không chỉ có giá trị về mặt lịch sử, khảo cổ học mà còn là một điểm đến văn hóa, nghệ thuật hấp dẫn. Đây là nơi lý tưởng để du khách tìm hiểu về nền văn minh Chăm pa cổ đại, một phần quan trọng trong lịch sử văn hóa của Việt Nam và khu vực Đông Nam Á.
3. Đình làng Hải Châu
Đình làng Hải Châu là một trong những di tích lịch sử văn hóa Đà Nẵng tiêu biểu, nằm tại Kiệt 42, tổ 6, đường Phan Chu Trinh, phường Hải Châu 1. Đây là công trình kiến trúc cổ có giá trị, không chỉ về mặt lịch sử mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống của làng quê Việt Nam.
Đình làng Hải Châu được xây dựng vào cuối thế kỷ 19, là nơi thờ cúng các vị thần linh bảo hộ cho làng và cũng là trung tâm sinh hoạt cộng đồng của người dân địa phương. Kiến trúc của đình mang đậm phong cách truyền thống của miền Trung, với mái ngói âm dương, cột gỗ chạm trổ tinh xảo và nhiều chi tiết trang trí độc đáo.
Một số đặc điểm nổi bật của Đình làng Hải Châu:
- Kiến trúc: Đình có bố cục hình chữ Đinh (丁), gồm tiền đường và hậu cung.
- Trang trí: Các họa tiết chạm khắc trên cột, kèo, vì… thể hiện tài nghệ điêu luyện của các nghệ nhân xưa.
- Thờ cúng: Đình thờ Thành hoàng làng và các vị tiền hiền có công khai khẩn vùng đất.
- Di vật: Lưu giữ nhiều sắc phong, hoành phi, câu đối cổ có giá trị.
Ngày nay, Đình làng Hải Châu không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của người dân địa phương mà còn là điểm tham quan hấp dẫn cho du khách. Khi đến đây, bạn có thể tìm hiểu về kiến trúc truyền thống, nghệ thuật chạm khắc cổ và các phong tục tập quán của người dân Đà Nẵng xưa.
4. Nhà thờ phái chư tộc Quá Giáng
Nhà thờ phái chư tọc Quá Giáng nằm tại thôn Quá Giáng, xã Hòa Phước, huyện Hòa Vang, là một di tích lịch sử quan trọng của Đà Nẵng. Công trình này được xây dựng vào đầu thế kỷ 19, gắn liền với quá trình khai phá và định cư của các dòng họ tại vùng đất mới.
Đặc điểm nổi bật của Nhà thờ phái chư tộc Quá Giáng:
- Kiến trúc: Mang đậm phong cách truyền thống của nhà thờ họ miền Trung, với bố cục gồm tiền đường, trung đường và hậu cung.
- Quy mô: Công trình có diện tích khoảng 1000m2, được xây dựng kiên cố bằng gạch và gỗ.
- Ý nghĩa lịch sử: Nơi thờ phụng các vị tiền hiền có công khai phá vùng đất Quá Giáng, đồng thời là trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của cộng đồng.
- Di vật: Lưu giữ nhiều hiện vật quý như bia đá, hoành phi, câu đối, sắc phong…
Nhà thờ phái chư tộc Quá Giáng không chỉ có giá trị về mặt kiến trúc, lịch sử mà còn là nơi ghi dấu quá trình hình thành và phát triển của vùng đất Đà Nẵng. Đây là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm hiểu về lịch sử khai phá, văn hóa tín ngưỡng và đời sống tinh thần của người dân Đà Nẵng xưa.
5. Khu di tích lăng mộ Ông Ích Khiêm
Khu di tích lăng mộ Ông Ích Khiêm nằm tại nghĩa trang xã Hòa Thọ, huyện Hòa Vang, là nơi an nghỉ của danh tướng Nguyễn Văn Tường, tự Ông Ích Khiêm – một nhân vật lịch sử quan trọng của Đà Nẵng và Việt Nam trong thế kỷ 19.
Ông Ích Khiêm (1829-1884) là một vị quan triều Nguyễn, nổi tiếng với tài năng quân sự và lòng yêu nước. Ông đã có nhiều đóng góp trong việc chống Pháp xâm lược, đặc biệt là trong trận đánh tại Đà Nẵng năm 1858.
Khu di tích lăng mộ Ông Ích Khiêm bao gồm:
- Lăng mộ: Được xây dựng theo kiểu kiến trúc truyền thống, với nhiều chi tiết chạm khắc tinh xảo.
- Bia mộ: Ghi lại thân thế và sự nghiệp của Ông Ích Khiêm.
- Khu vực thờ tự: Nơi hậu duệ và người dân địa phương đến thăm viếng, tưởng nhớ vị danh tướng.
Ý nghĩa lịch sử và văn hóa của di tích:
- Ghi nhận công lao của Ông Ích Khiêm trong sự nghiệp chống Pháp và bảo vệ đất nước.
- Là địa điểm giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ.
- Phản ánh phong tục tập quán và nghệ thuật kiến trúc truyền thống của Việt Nam.
Khu di tích lăng mộ Ông Ích Khiêm không chỉ là nơi tưởng nhớ một vị anh hùng dân tộc mà còn là điểm đến hấp dẫn cho những ai quan tâm đến lịch sử và văn hóa Việt Nam. Khi đến đây, du khách có thể tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp của Ông Ích Khiêm, đồng thời chiêm ngưỡng nghệ thuật kiến trúc và chạm khắc truyền thống của cha ông ta.
6. Đình làng Nại Nam
Đình làng Nại Nam tọa lạc tại phường Hòa Cường Nam, quận Hải Châu, là một trong những di tích lịch sử văn hóa Đà Nẵng có giá trị. Công trình này không chỉ là nơi lưu giữ những dấu tích sinh hoạt cộng đồng truyền thống mà còn gắn liền với nhiều sự kiện lịch sử quan trọng của thành phố.
Đặc điểm nổi bật của Đình làng Nại Nam:
- Lịch sử: Được xây dựng vào cuối thế kỷ 19, là trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của làng Nại Nam xưa.
- Kiến trúc: Mang đậm phong cách truyền thống của đình làng miền Trung, với bố cục gồm tiền đình, trung đình và hậu cung.
- Chức năng: Nơi thờ cúng Thành hoàng làng và các vị tiền hiền có công với địa phương.
- Vai trò lịch sử: Trong thời kỳ kháng chiến, đình làng Nại Nam từng là cơ sở cách mạng, nơi hội họp của các chiến sĩ yêu nước.
Giá trị văn hóa và lịch sử:
- Bảo tồn kiến trúc truyền thống: Đình làng Nại Nam là một ví dụ điển hình về kiến trúc đình làng Việt Nam, với nhiều chi tiết chạm khắc tinh xảo.
- Lưu giữ di sản phi vật thể: Tại đây vẫn duy trì nhiều lễ hội, phong tục tập quán truyền thống của cộng đồng.
- Giáo dục lịch sử: Là địa chỉ đỏ, nơi giáo dục truyền thống yêu nước và cách mạng cho thế hệ trẻ.
Ngày nay, Đình làng Nại Nam không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của người dân địa phương mà còn là điểm tham quan hấp dẫn cho du khách. Khi đến đây, bạn có thể tìm hiểu về kiến trúc truyền thống, nghệ thuật chạm khắc cổ và các phong tục tập quán của người dân Đà Nẵng xưa, đồng thời cảm nhận được không khí lịch sử hào hùng của một thời kỳ đấu tranh cách mạng.
7. Nhà cổ 52 – 54 Trần Bình Trọng (trường Cự Tùng)
Nhà cổ 52 – 54 Trần Bình Trọng, còn được biết đến với tên gọi trường Cự Tùng, là một di tích lịch sử quan trọng của Đà Nẵng. Công trình này không chỉ có giá trị về mặt kiến trúc mà còn gắn liền với phong trào yêu nước và cách mạng của thành phố trong thế kỷ 20.
Đặc điểm và lịch sử của di tích:
- Xây dựng: Công trình được xây dựng vào đầu thế kỷ 20, theo phong cách kiến trúc Pháp kết hợp với truyền thống Việt Nam.
- Chức năng ban đầu: Đây là nơi mở lớp dạy tiếng Việt đầu tiên ở Trung Kỳ, do các trí thức yêu nước sáng lập.
- Vai trò lịch sử: Trường Cự Tùng đã đào tạo nhiều thế hệ học sinh, trong đó có nhiều người trở thành những nhà yêu nước và cách mạng nổi tiếng.
- Kiến trúc: Công trình có kiến trúc độc đáo, với mái ngói âm dương, cửa gỗ chạm trổ tinh xảo và nhiều chi tiết trang trí mang đậm bản sắc Việt Nam.
Ý nghĩa lịch sử và văn hóa:
Giáo dục:
- Nơi đào tạo nhiều thế hệ trí thức yêu nước
- Góp phần vào phong trào chống mù chữ và phát triển văn hóa dân tộc
Cách mạng:
- Là cơ sở hoạt động của nhiều tổ chức yêu nước và cách mạng
- Nơi tổ chức nhiều cuộc họp bí mật của các chiến sĩ cách mạng
Văn hóa:
- Bảo tồn kiến trúc đặc trưng của thời kỳ đầu thế kỷ 20
- Minh chứng cho sự giao thoa văn hóa Đông – Tây trong kiến trúc
Ngày nay, Nhà cổ 52 – 54 Trần Bình Trọng đã được trùng tu và bảo tồn, trở thành một điểm tham quan hấp dẫn cho du khách khi tham quan di tích lịch sử tại Đà Nẵng. Khi đến đây, bạn có thể tìm hiểu về lịch sử phong trào yêu nước và cách mạng của Đà Nẵng, đồng thời chiêm ngưỡng một công trình kiến trúc độc đáo mang đậm dấu ấn thời gian.
8. Nhà trưng bày Hoàng Sa
Nhà trưng bày Hoàng Sa là một di tích lịch sử đặc biệt của Đà Nẵng, tọa lạc tại ngã ba đường Hoàng Sa – Phan Bá Phiến, quận Sơn Trà. Đây không chỉ là một công trình văn hóa mà còn là minh chứng lịch sử về chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa.

Đặc điểm và ý nghĩa của Nhà trưng bày Hoàng Sa:
Kiến trúc và bố cục:
- Diện tích: Khoảng 1.600m2
- Thiết kế: Mô phỏng hình dáng của đảo Hoàng Sa khi nhìn từ trên cao
- Không gian trưng bày: Gồm nhiều phòng với các chủ đề khác nhau
Nội dung trưng bày:
- Bản đồ cổ: Chứng minh chủ quyền lâu đời của Việt Nam đối với Hoàng Sa
- Tư liệu lịch sử: Các văn bản, tài liệu liên quan đến quần đảo Hoàng Sa qua các thời kỳ
- Hiện vật: Các vật dụng, công cụ liên quan đến đời sống và hoạt động của người dân trên đảo
- Hình ảnh, video: Giới thiệu về thiên nhiên, đời sống và lịch sử của Hoàng Sa
Ý nghĩa lịch sử và chính trị:
- Khẳng định chủ quyền: Cung cấp bằng chứng lịch sử về chủ quyền của Việt Nam đối với Hoàng Sa
- Giáo dục truyền thống: Nâng cao ý thức về chủ quyền biển đảo cho người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ
- Ngoại giao: Là địa điểm để giới thiệu với bạn bè quốc tế về lịch sử và chủ quyền của Việt Nam tại Biển Đông
Giá trị du lịch và văn hóa:
- Điểm tham quan độc đáo: Thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước
- Tìm hiểu lịch sử: Nơi để du khách học hỏi về lịch sử, địa lý và văn hóa của quần đảo Hoàng Sa
- Kết nối cộng đồng: Tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, giáo dục liên quan đến biển đảo
Nhà trưng bày Hoàng Sa không chỉ là một điểm tham quan hấp dẫn mà còn mang ý nghĩa lịch sử và chính trị sâu sắc. Khi đến đây, du khách có cơ hội tìm hiểu sâu hơn về lịch sử quần đảo Hoàng Sa, đồng thời nâng cao nhận thức về chủ quyền biển đảo của Việt Nam. Đây là điểm đến không thể bỏ qua khi tham quan di tích lịch sử tại Đà Nẵng, đặc biệt là đối với những ai quan tâm đến lịch sử và chủ quyền quốc gia.
9. Cụm đình miếu Bà La Bông
Cụm đình miếu Bà La Bông là một trong những di tích lịch sử văn hóa Đà Nẵng được xếp hạng cấp thành phố. Tọa lạc tại xã Hòa Sơn, huyện Hòa Vang, cụm di tích này không chỉ có giá trị về mặt kiến trúc mà còn là nơi ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử quan trọng của địa phương.
Đặc điểm và ý nghĩa của cụm đình miếu Bà La Bông:
Cấu trúc và kiến trúc:
- Gồm đình làng và miếu thờ
- Kiến trúc mang đậm phong cách truyền thống của miền Trung
- Nhiều chi tiết chạm khắc tinh xảo trên cột, kèo, đầu dư
Lịch sử hình thành:
- Được xây dựng từ thế kỷ 19
- Gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của làng Bà La Bông
Chức năng tín ngưỡng:
- Đình: Nơi thờ Thành hoàng làng và các vị tiền hiền có công với địa phương
- Miếu: Thờ các vị thần linh bảo hộ cho dân làng
Giá trị lịch sử và văn hóa:
- Lưu giữ nhiều hiện vật quý như bia đá, hoành phi, câu đối cổ
- Nơi diễn ra các lễ hội truyền thống của địa phương
- Phản ánh đời sống tinh thần, tín ngưỡng của cộng đồng
Vai trò trong cộng đồng:
- Trung tâm sinh hoạt văn hóa, tinh thần của người dân địa phương
- Nơi tổ chức các hoạt động cộng đồng, hội họp của làng xã
Ý nghĩa giáo dục:
- Giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống, lịch sử và văn hóa địa phương
- Nâng cao ý thức bảo tồn di sản văn hóa dân tộc
Cụm đình miếu Bà La Bông là một điểm đến thú vị cho những ai muốn tìm hiểu về văn hóa làng xã truyền thống và tín ngưỡng dân gian của người dân Đà Nẵng. Khi đến đây, du khách có thể chiêm ngưỡng kiến trúc đặc sắc, tìm hiểu về lịch sử địa phương và cảm nhận không khí tâm linh độc đáo của một ngôi đình làng cổ.
10. Căn cứ khu I Hòa Vang
Căn cứ khu I Hòa Vang là một di tích lịch sử cách mạng quan trọng của Đà Nẵng, nằm trên địa bàn huyện Hòa Vang. Đây là nơi ghi dấu nhiều sự kiện quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân Đà Nẵng và miền Trung Việt Nam.
Đặc điểm và ý nghĩa của Căn cứ khu I Hòa Vang:
Vị trí địa lý:
- Nằm trong vùng núi phía Tây của Đà Nẵng
- Địa hình hiểm trở, có lợi thế về mặt quân sự
Lịch sử hình thành:
- Được thành lập vào năm 1965
- Là căn cứ địa của Thành ủy Đà Nẵng và các lực lượng cách mạng trong kháng chiến chống Mỹ